Ontvang kunst in kerk als serieuze gast

“Het beeld is allang terug in de protestantse kerken”. Dat constateerde dr. Anne Marijke Spijkerboer, protestants predikant in Rijswijk en sinds kort bijzonder hoogleraar in Groningen namens Op Goed Gerucht, vrijdag 29 januai op een studiedag van deze theologenbeweging. Ze houdt zich bezig met het verband tussen kunst en theologie. Er gebeurt volgens haar heel wat in kerken op dit gebied. “Het beeld is allang terug in de protestantse kerken”. Dat constateerde dr. Anne Marijke Spijkerboer, protestants predikant in Rijswijk en sinds kort bijzonder hoogleraar in Groningen namens Op Goed Gerucht, vrijdag 29 januai op een studiedag van deze theologenbeweging. Ze houdt zich bezig met het verband tussen kunst en theologie. Er gebeurt volgens haar heel wat in kerken op dit gebied.
“Groepen waarin geschilderd wordt, pastoraat aan de hand van kunst, exposities in kerken, een kunstenaar die wordt uitgenodigd, excursies, lezingen, Bijbelgroepen met kunst”, somde ze op. “Van alles komt er ook op de beamer voorbij, meer dan je soms als kerkganger bij kunt houden.”
De studiedag in Amersfoort had als titel De terugkeer van het beeld. “We dachten als protestanten de beelden bestormd te hebben – weg met het beeld, zodat God zuiver tevoorschijn kan komen – maar het beeld is weer helemaal terug’, aldus de theologenbeweging. ‘Sterker nog, meer en meer lijkt kunst de rol van religie over te nemen: schoonheid en troost, ontroering, prikkelen en uitdagen, een ander beeld en een beeld van de ander – kunst doet het allemaal.”

Spijkerboer ging in op de verhouding tussen kunst en theologie. Ze zei dat ze in artikelen over kunst maar weinig leest over motieven om kunst de kerk in te halen. “Ook in het vlot geschreven Handboek voor kunst in de kerk, waar je echt van alles in kunt vinden, heb ik geen verantwoording gevonden, geen dieper gravend motief.”

,,Waarom willen we dat zo graag, al die reuring, kleur, plaatjes, iets nieuws?”, vroeg ze zich af. ,,Zelf dreig ik in mijn werk als predikant steeds soberder te worden. Ik wil op de beamer eigenlijk geen foto van een collectezak terwijl er gecollecteerd wordt, of van een koffiepot als we koffie mogen gaan drinken.”

Want een beeld eist ‘alle ruimte, alle egards, alle tijd’, is Spijkerboers ervaring. “Zet een beeld in de ruimte van de kerk neer en je kunt erbij zeggen wat je wilt, je woorden zullen nauwelijks meer doordringen.”

Toch kan kunst wel degelijk het geloof verrijken, aldus de theologe. Maar áls je gebruik wilt maken van kunst in de eredienst, dan moet je dat goed voorbereiden en de stem van het kunstwerk ook voluit laten meeklinken, meent ze. Spijkerboer vergeleek kunst met een gast die veel ruimte vraagt. Je moet hem laten uitspreken en luisteren naar zijn verhaal. Daarom vindt ze het beter om slechts één beeld te gebruiken. “Als je niet open staat voor het andere van het kunstwerk zal je misschien een leuke middag hebben, maar er verandert niet veel. Als je te veel kunst achter elkaar laat zien, gebeurt er ook niet veel, want geen van ze komt tot spreken. Bij één kunstwerk waaraan lang aandacht besteed wordt, heb je meer kans dat je echt iets opdoet.”

Bron: Friesch Dagblad