12.000 bezoekers, startgelden van tienduizenden guldens per wielrenner, de beste baan veel heel Europa, wereldactrices die het startschot komen geven en dat allemaal in ons eigen Rijswijk. En dan hebben we het niet over de Spartaan, maar over de commerciële wielerbaan, eigendom van een Rijswijks raadslid. Geen fantasie maar waarheid. We moeten wel terug naar 1921. Dat staat allemaal in een nieuw boek van oud-wethouder Willem van der Ende, dat werd gepresenteerd tijdens een bijeenkomst van de Rijswijkse Historische Vereniging. Het boek (De Rijswijkse wielerbaan 1921 – 1940) is verkrijgbaar in het Rijswijks museum. In het voorjaar van 2016 komt er een expositie over deze wielerbaan in het museum.
Wielersport was in de jaren twintig big business waar tonnen, zo niet miljoenen, in omgingen. In Scheveningen was een wielerbaan, maar die moest in 1916 het veld ruimen door de bouw van het Belgisch Park. Haagse ondernemers probeerden een nieuwe baan in Den Haag te bouwen. Dat liep spaak door de opstelling van de gemeente.
Besloten werd een stuk grond te kopen aan de Delftweg, zeg maar op de plek waar nu het hoofdkantoor van BMW Nederland staat, langs de grote weg. Maar de bouw werd een dubbeltje op z’n kant. Immers de wedstrijden waren op zondagen. En, in de Rijswijkse gemeenteraad hadden de christelijk partijen de meerderheid, en die waren voor zondagsrust. Door het opstapen van een raadslid was de christelijke coalitie net even de meerderheid kwijt. De baan van Rijswijk was een feit.
Het werd een houten baan, immers op beton sleten de banden vel te snel. Maar in plaats van de latten haaks in de rijrichting te maken, zoals overal het gebruik was, koos voor de rijrichting, waardoor de baan waanzinnig snel werd. Snelheden van rond de honderd kilometer waren – met een motor voor de renner – realiteit. Maar ook een gevaarlijke baan. In de bochten was de baan heel schuin, 45 graden. Niet zelden knalde een motor het publiek in, zodat er ook doden zijn gevallen.
Maar een baan waar successen werden gevierd en waar startgelden van tienduizend gulden (een tien-jaar salaris) eerder gewoonte dan uitzondering waren. In 1927 ging de baan failliet. Waarop het Rijswijkse raadslid Henri ter Hall de baan zelf kocht. Een jaar later was de heropening door de Rijswijkse revue-artiest en clown Buziau werd verricht. Ook Josephine Baker werd naar Rijswijk gehaald voor het geven van het startschot.
Bij de slag om Ypenburg op 10 mei 1940, ligt de wielerbaan in de vuurlinie, maar komt er toch ongeschonden uit. Als de Duitsers hier zijn realiseren ze zich dat de wielerbaan wel een heel mooi oriëntatie punt is voor de Engelse piloten. Henri Ter Hall kiest eieren voor zijn geld en verkoopt als een speer de baan aan een sloper voor 25.000 gulden. Einde verhaal…….
